کنش پریشی گفتار چیست ؟ (آپراکسی)

کنش پریشی گفتار  ( آپراکسی گفتار )یک اختلال ارتباطی عصب زاد و اختلال حرکتی گفتار می باشد .

که در نتیجه ی نقص در طرح ریزی یا برنامه ریزی حرکات گفتاری می باشد و اغلب با اختلالاتی همچون گفتارفلجی یا زبان پریشی هم رویداد می باشد.

اصطلاح آپراکسی گفتار اولین بار توسط لیپمن (۱۹۰۸) به عنوان ” عدم توانایی در انجام حرکات هدفمند با وجود قدرت مناسب عضلات ” تعریف شده است.

کنش پریشی اکتسابی گفتار یکی از اختلالاتی است که ممکن است نتیجه سکته مغزی، تومور مغزی، ضربه مغزی و … باشد و حدود ۱۱ % از بیماران سکته ای در آمریکا کنش پریشی گفتار را گزارش کرده اند.

هر ساله حدود ۱۰۰۰۰۰ سکته مغزی اتفاق می افتد.

درباره شیوع این اختلال اطلاعات دقیقی در دست نیست

اما دافی ( ۲۰۰۵) گزارش کرد که کنش پریشی اکتسابی گفتار در ۷٫۶ % از ۶۱۰۱ بیمار دیده شده است.

درحدود ۶۰ درصدگزارش های مختلف ازبیماران،هم رویدادی کنش پریشی اکتسابی گفتار راباسکته مغزی تاَییدکرده اند.

کنش پریشی گفتار شامل دو نوع می باشد:

کنش پریشی رشدی گفتار:

در کودکان رخ می دهد و از هنگام تولد بروز می کند و شدت آن در هر کودکی متفاوت می باشد.

کنش پریشی اکتسابی گفتار:

دربزرگسالان رخ می دهدودرنتیجه آسیب مغزی می باشد وشدت آن بستگی به سن فرد ووسعت آسیب مغزی تفاوت دارد.

بر اساس نظر مک نیل (۲۰۰۹) ، بیماران با کنش پریشی گفتار،ویژگی های گفتاری زیر را دارا می باشند:

ویژگی های گفتاری

۱) خطاها در همخوان ها بیش از خطاها در واکه ها می باشد.
۲) جانشینی صداها بیش از خرابگویی صداها می باشد.
۳) خطاها در ابتدای کلمات بیش از انتهای کلمات می باشد.
۴) خطاهای بیشتربه صورت ساده سازی(مثلاَ کاهش خوشه ها)ونه پیچیده کردن(مثلاَ اضافه کردن هجا یا واج)می باشد.
۵) خطاهای جایگاه تولید بیش از خطاهای شیوه تولید می باشد .

برخی ویژگی های دیگر نیز در افراد کنش پریش گفتار مشاهده می شود مانند تلاش های گفتاری، کورمال کردن های تولیدی، خطاهای متوالی و پی در پی، سرعت آهسته گفتار، آسیب واج ابتدایی و اختلال نواخت گفتار.

از لحاظ آناتومیکی کنش پریشی گفتار در نتیجه آسیب قدامی و یک طرفه می باشد.

این آسیب برخی نواحی نیمکره چپ شامل لوب آهیانه ای، ساختارهای زیر قشری و اینسولا را درگیر می کند.

۴ ویژگی افراد  دارای کنش پریشی گفتار به شرح زیر میباشد:

۱-   آزمایش و خطا با تلاش وتقلا:

تلاش و تقلا کردن زمانی است که دهان تلاش می کند تا جایگاه مناسب برای تولید صدا را پیدا کند. زمانیکه این آزمایش و خطا اتفاق می افتد صداها ممکن است طولانی تر یا با تکرا و یا بی صدا ادا شوند. بسیاری از بیماران ممکن است خودشان به تنهایی و به صورت غیر ارادی صداها را کاملاَ درست و راحت بیان کنند اما وقتی شخص دیگری از آنها این درخواست را بکند بیمار ممکن است با لب ها و دهانش شروع به تقلا برای یافتن جایگاه آن صدا بکند.

۲- خود اصلاحی صداها:

بیماران از خطای گفتاری خود آگاه هستند وتلاش می کنند تا آنها را درست کنند. این شامل خرابگویی همخوان ها، واکه ها و جانشینی صداها می شود. افراد با کنش پریشی گفتار معمولا درک و فهم بالایی از گفتار دارند در مقایسه با توانایی آنها در بیان گفتار و این توانایی به آنها این امکان را می دهد تا برای خود اصلاحی تلاش بکنند.

۳-ریتم، تکیه و آهنگ غیر طبیعی:

افرادی که از کنش پریشی گفتار رنج می برند خطاهای نواخت گفتار را نشان می دهند، که شامل زیروبمی، سرعت و ریتم غیر طبیعی می باشد. این نواخت آسیب دیده باعث می شود که گفتار آنها سرعت خیلی بالا و یا خیلی پایین با مکث های زیاد داشته باشد .افراد با کنش پریشی گفتار معمولا تکیه هجاها را نادرست استفاده می کنند و گفتارشان حالت یکنواخت پیدا می کند.

۴-خطاهای تولیدی بی ثبات:

وقتی بیمار گفته های یکسان را در مثال های مختلف تولید می کند، فرد آپراکسیک در استفاده و نگهداری حرکات تولیدی مشابه که قبلا در آن گفته استفاده کرده است، مشکل دارد. تولید در این بیماران در کلمات و عبارات که نیاز به تنظیم و اصلاح تولیدی دارد و لب ها و زبان باید به صورت مداوم برای صداهای مختلف حرکت کنند، سخت خواهد شد. برای مثال کلمه baby نیاز به تنظیم تولیدی کمتری دارد نسبت به کلمه dog که نیازمند دو حرکت لب و زبان برای تولیدش است.

۵- مشکل در شروع گفتار:

تولید گفته یک فعالیت مشکل در افراد کنش پریشی گفتار است. خطاها در کلمات چند هجایی بیشتر هستند و افراد کنش پریشی گفتار اغلب از هجاهای ساده و دامنه محدودی از همخوان ها و واکه ها استفاده می کنند.

( آپراکسی گفتار ) / ( آپراکسی گفتار ) / ( آپراکسی گفتار ) /